Trang Chính
Câu chuyện
bắt đầu như thế này.
Tôi xách túi đồ nhãn hiệu
Levi's ra khỏi
Plaza rồi đứng lại ở cửa
chờ bạn. Một tay ăn mày chuyên nghiệp phát
hiện ra tôi, sán tới đứng trước mặt.
Câu chuyện của tôi chỉ có thế thôi. Thế
nhưng tay ăn mày đã dạy tôi một bài học
kinh tế còn sâu sắc hơn một khoá học tại
chức kinh tế ở trường. Tôi kể câu
chuyện này chính bởi ý nguyện của tay ăn mày
đó.
- Xin anh... cho tôi ít tiền đi! -
Tôi đứng đó chả có việc gì
nên tiện tay vứt cho hắn đồng tiền xu, rồi
bắt chuyện cùng nhau.
Ăn mày rất thích kể lể.
- Tôi chỉ ăn mày quanh khu mua
sắm này
thôi, anh biết không? Tôi chỉ liếc một phát là
thấy anh ngay. Đi mua Levi's ở
Plaza chắc chắn nhiều tiền...
- Hả? Ông cũng hiểu đời phết nhỉ! - Tôi
ngạc nhiên.
- Làm ăn mày, cũng phải ăn
mày
cho nó có khoa học. - Ông ta bắt đầu mở máy.
Tôi ngẫm nghĩ một lát, thấy
thú vị bèn hỏi:
- Thế nào là ăn mày một cách
khoa học?
Tôi nhìn kỹ ông ta, đầu tóc
rối bù, quần áo rách nát, tay gầy
giơ xương, nhưng lại sạch sẽ.
Ông ta giảng
giải:
- Ai chẳng sợ và ghét ăn
mày, nhưng
tôi tin anh không ghét tôi, tôi đoan chắc điều
đó. Đấy là điểm tôi khác biệt với
những thằng ăn mày khác.
Tôi gật đầu đồng
ý, đúng là tôi không ghét ông ta, nên tôi đang
nói chuyện với ông ta đấy thôi.
- Tôi biết phân tích SWOT,
những ưu thế,
bất lợi, những cơ hội và nguy cơ. Đối mặt
với những thằng ăn mày là đối thủ cạnh
tranh của tôi, ưu thế (Strengths) của tôi là tôi
không làm người ta phản cảm,
lánh sợ. Cơ hội (Opportunities) và nguy cơ
(Threats) thì chỉ là những yếu tố
điều kiện bên ngoài thuộc về hoàn cảnh, có
thể là dân số ở đây đông hay vắng,
thành phố có quyết định chỉnh trang đô thị,
dẹp hè phố chăng...
- ...???
- Tôi đã từng tính toán rất
cụ tỉ (cụ thể và tỉ mỉ) rằng, khu
vực thương mại này người qua lại đông, mỗi
ngày khoảng mười nghìn người, nghèo
thì nhiều lắm, nhưng người giàu còn nhiều
hơn. Trên phương diện lý luận thì giả
như mỗi ngày tôi xin được mỗi người một
đồng xu một nghìn đồng, thì mỗi tháng
thu nhập của tôi đã được ba trăm triệu
đồng. Nhưng thực tế thì đâu phải ai cũng
cho ăn mày tiền, mà một ngày làm sao tôi đi xin
được mười nghìn lượt người. Vì
thế, tôi phải phân tích, ai là khách hàng mục
tiêu của tôi, đâu là khách hàng
tiềm năng của tôi.
Ông ta lấy giọng nói
tiếp:
- Ở khu Plaza này thì khách
hàng mục
tiêu của tôi chiếm khoảng 30% số lượng
người mua sắm, tỉ lệ thành công khoảng
70%. Lượng khách hàng tiềm năng chiếm khoảng
20%, tỉ lệ thành công trên đối
tượng này khoảng 50%. Còn lại 50% số người,
tôi chọn cách là bỏ qua họ, bởi tôi
không có đủ thời gian để tìm vận may của
mình với họ, tức là xin tiền họ.
- Thế ông định nghĩa thế
nào về khách hàng
của ông? - Tôi căn vặn.
- Trước tiên, khách
hàng mục tiêu nhé. Thì những nam thanh niên trẻ
như anh đấy, có thu nhập, nên
tiêu tiền không lưỡng lự. Ngoài ra các đôi
tình nhân cũng nằm trong đối tượng
khách hàng mục tiêu của tôi, họ không thể
mất mặt trước bạn khác phái, vì thế
đành phải ra tay hào phóng. Rồi tôi chọn các
cô gái xinh đẹp đi một mình là
khách hàng tiềm năng, bởi họ rất sợ bị lẽo
đẽo theo, chắc chắn họ chọn cách bỏ
tiền ra cho rảnh nợ. Hai đối tượng
này đều thuộc tầm tuổi 20-30. Nếu tuổi khách
hàng nhỏ quá, họ không có thu nhập,
mà tuổi già hơn, thì họ có thể đã có gia
đình, tiền bạc bị vợ cầm hết rồi. Những
ông chồng đó biết đâu có khi đang âm thầm
tiếc hận rằng không thể ngửa tay ra
xin tiền của tôi ấy chứ!
- Thế thì mỗi ngày
ông xin được bao nhiêu tiền?
- Thứ hai đến
thứ sáu, sẽ kém một chút, khoảng hai trăm
nghìn. Cuối tuần thậm chí có thể 4-500
nghìn.
- Hả? Nhiều vậy sao?
Thấy tôi nghi ngờ, ông ta
tính cho tôi
thấy:
- Tôi cũng khác gì anh, tôi
cũng làm
việc tám giờ vàng ngọc. Buổi sáng từ 11h
đến tối 7h, cuối tuần vẫn đi làm như
thường. Mỗi lần ăn mày một người tôi mất
khoảng 5 giây, trừ đi thời gian tôi đi
lại, di chuyển giữa các mục tiêu, thường một
phút tôi xin được một lần được một
đồng xu 1 nghìn, 8 tiếng tôi xin được 480
đồng một nghìn, rồi tính với tỉ lệ
thành công 60% [(70%+50%)÷2] thì tôi được khoảng
300 nghìn.
Chiến lược ăn mày của tôi là
dứt khoát không đeo bám khách chạy
dọc phố. Nếu xin mà họ không cho, tôi dứt
khoát không bám theo họ. Bởi nếu họ
cho tiền thì đã cho ngay rồi, nếu họ cho vì
bị đeo bám lâu, thì tỉ lệ thành công
cũng nhỏ. Tôi không thể mang thời gian ăn mày
có giới hạn của tôi để đi lãng phí
trên những người khách này, trong khi tôi có
thể xoay ngay
sang mục tiêu bên cạnh.
Trời, tay ăn mày này có đầu óc
quá đi, phân tích như thể giám
đốc kinh doanh hoặc giám đốc tiếp thị vậy.
- Ông nói tiếp đi! - Tôi hào
hứng.
- Có người bảo ăn mày có số
may hay xui, tôi không nghĩ thế. Lấy
ví dụ cho anh nhé, nếu có một thanh niên đẹp
trai và một phụ nữ xinh đẹp đứng
trước cửa shop đồ lót mỹ phẩm, thì anh sẽ
chọn ai để ăn mày?
Tôi ngẫm nghĩ rồi bảo, tôi
không biết.
- Anh nên đi đến xin tiền
anh thanh niên
kia. Vì đứng bên anh ta là một phụ nữ đẹp,
anh ta chẳng lẽ lại không cho ăn mày
tiền. Nhưng nếu anh đi xin cô gái đẹp, cô ta
sẽ giả vờ là ghê sợ anh rồi lánh xa
anh.
Thôi cho anh một ví dụ nữa:
Hôm nọ
đứng ở cửa siêu thị BigC có một cô gái trẻ
tay cầm túi đồ vừa mua từ siêu thị,
một đôi nam nữ yêu nhau đang đứng ăn kem, và
một anh chàng đóng bộ công chức
chỉnh tề, tay xách túi đựng máy tính xách tay.
Tôi chỉ nhìn họ ba giây, sẽ không
ngần ngừ bước thẳng tới mặt cô gái trẻ xin
tiền, cô gái cho tôi hẳn hai đồng xu,
nhưng ngạc nhiên hỏi tôi tại sao chỉ xin tiền
có mỗi cô ta. Tôi trả lời rằng,
cái đôi tình nhân kia đang ăn, họ không tiện
rút ví ra cho tiền, anh kia trông
có vẻ lắm tiền, trông như sếp nhưng vì thế
trên người họ thường không có sẵn
tiền lẻ. Còn cô vừa mua sắm ở siêu thị ra,
cô tất còn ít tiền thừa, tiền lẻ.
Chí lý, tôi càng nghe tay ăn
mày nói càng
tỉnh cả người ra.
- Cho nên tôi bảo rồi,
tri thức quyết định tất cả!
Tôi nghe sếp
tôi nói bao lần câu này, nhưng đây là lần
đầu tôi nghe một thằng ăn mày nói câu
này.
- Ăn mày cũng phải mang tri
thức ra mà
ăn mày. Chứ ngày ngày nằm ệch ra ở xó chợ,
cầu thang lên đường vượt giao lộ, xin
ai cho được tiền? Những người đi qua giao lộ,
chạy qua cổng chợ đều vội vàng
hoặc cồng kềnh, ai ra đấy mà chơi bao giờ, ra
đấy xin chỉ mệt người. Phải trang
bị tri thức cho chính mình, học kiến thức mới
làm người ta thông minh lên, những
người thông minh sẽ không bao giờ ngừng học
hỏi kiến thức mới. Thế kỷ 21 rồi,
bây giờ người ta cần gì, có phải là cần
nhân tài không?
Có lần, có một người cho tôi
hẳn 50 nghìn, nhờ tôi đứng dưới cửa
sổ gào: "Hồng ơi, anh yêu em", gào 100
lần. Tôi tính ra gọi một tiếng mất 5
giây, thời gian cũng tương tự như tôi đi ăn
mày một lần, nhưng lợi nhuận đạt
được chỉ 500 đồng, còn kém đi ăn mày, thế
là tôi từ chối.
Ở đây, nói chung một tay ăn mày
một tháng có thể đi xin được một
nghìn hoặc tám trăm lần. Người nào may mắn
thì cùng lắm đi xin được khoảng hai
nghìn lần. Dân số ở đây khoảng ba triệu, ăn
mày độ chục anh, tức là tôi cứ
khoảng mười nghìn người dân mới ăn mày một
người. Như thế thu nhập của tôi ổn
định, về cơ bản là cho dù kinh tế thế giới
đi lên hay đi xuống, tình hình xin
tiền của tôi vẫn ổn định, không biến động
nhiều.
Trời, tôi phục tay ăn mày này
quá!
- Tôi thường nói tôi là một
thằng ăn mày vui vẻ. Những thằng ăn
mày khác thường vui vì xin được nhiều tiền.
Tôi thường bảo chúng nó là, chúng
mày nhầm rồi. Vì vui vẻ thì mới xin được
nhiều tiền chứ.
Quá chuẩn!
- Ăn mày là nghề
nghiệp của tôi, phải hiểu được niềm vui do
công việc của mình mang lại. Lúc trời
mưa ít người ra phố, những thằng ăn mày khác
đều ủ rũ oán trách hoặc ngủ. Đừng
nên như thế, hãy tranh thủ mà cảm nhận vẻ
đẹp của thành phố. Tối về tôi dắt vợ
và con đi chơi ngắm trời đêm, nhà ba người
nói cười vui vẻ, có lúc đi đường gặp
đồng nghiệp, tôi có khi cũng vứt cho họ một
đồng xu, để thấy họ vui vẻ đi, nhìn
họ như nhìn thấy chính mình.
- Ối ông cũng
có vợ con?
- Vợ tôi ở nhà làm bà nội
trợ,
con tôi đi học. Tôi vay tiền ngân hàng mua một
căn nhà nhỏ ở ngoại thành, trả nợ
dần trong mười năm, vẫn còn sáu năm nữa mới
trả hết. Tôi phải nỗ lực kiếm tiền,
con tôi còn phải học lên đại học, tôi sẽ cho
nó học Quản trị kinh doanh,
Marketing, để con tôi có thể trở thành một
thằng ăn mày xuất sắc hơn bố nó.
Tôi buột miệng:
- Ông ơi, ông có thu nhận tôi
làm đệ tử không?
bắt đầu như thế này.
Tôi xách túi đồ nhãn hiệu
Levi's ra khỏi
Plaza rồi đứng lại ở cửa
chờ bạn. Một tay ăn mày chuyên nghiệp phát
hiện ra tôi, sán tới đứng trước mặt.
Câu chuyện của tôi chỉ có thế thôi. Thế
nhưng tay ăn mày đã dạy tôi một bài học
kinh tế còn sâu sắc hơn một khoá học tại
chức kinh tế ở trường. Tôi kể câu
chuyện này chính bởi ý nguyện của tay ăn mày
đó.
- Xin anh... cho tôi ít tiền đi! -
Tôi đứng đó chả có việc gì
nên tiện tay vứt cho hắn đồng tiền xu, rồi
bắt chuyện cùng nhau.
Ăn mày rất thích kể lể.
- Tôi chỉ ăn mày quanh khu mua
sắm này
thôi, anh biết không? Tôi chỉ liếc một phát là
thấy anh ngay. Đi mua Levi's ở
Plaza chắc chắn nhiều tiền...
- Hả? Ông cũng hiểu đời phết nhỉ! - Tôi
ngạc nhiên.
- Làm ăn mày, cũng phải ăn
mày
cho nó có khoa học. - Ông ta bắt đầu mở máy.
Tôi ngẫm nghĩ một lát, thấy
thú vị bèn hỏi:
- Thế nào là ăn mày một cách
khoa học?
Tôi nhìn kỹ ông ta, đầu tóc
rối bù, quần áo rách nát, tay gầy
giơ xương, nhưng lại sạch sẽ.
Ông ta giảng
giải:
- Ai chẳng sợ và ghét ăn
mày, nhưng
tôi tin anh không ghét tôi, tôi đoan chắc điều
đó. Đấy là điểm tôi khác biệt với
những thằng ăn mày khác.
Tôi gật đầu đồng
ý, đúng là tôi không ghét ông ta, nên tôi đang
nói chuyện với ông ta đấy thôi.
- Tôi biết phân tích SWOT,
những ưu thế,
bất lợi, những cơ hội và nguy cơ. Đối mặt
với những thằng ăn mày là đối thủ cạnh
tranh của tôi, ưu thế (Strengths) của tôi là tôi
không làm người ta phản cảm,
lánh sợ. Cơ hội (Opportunities) và nguy cơ
(Threats) thì chỉ là những yếu tố
điều kiện bên ngoài thuộc về hoàn cảnh, có
thể là dân số ở đây đông hay vắng,
thành phố có quyết định chỉnh trang đô thị,
dẹp hè phố chăng...
- ...???
- Tôi đã từng tính toán rất
cụ tỉ (cụ thể và tỉ mỉ) rằng, khu
vực thương mại này người qua lại đông, mỗi
ngày khoảng mười nghìn người, nghèo
thì nhiều lắm, nhưng người giàu còn nhiều
hơn. Trên phương diện lý luận thì giả
như mỗi ngày tôi xin được mỗi người một
đồng xu một nghìn đồng, thì mỗi tháng
thu nhập của tôi đã được ba trăm triệu
đồng. Nhưng thực tế thì đâu phải ai cũng
cho ăn mày tiền, mà một ngày làm sao tôi đi xin
được mười nghìn lượt người. Vì
thế, tôi phải phân tích, ai là khách hàng mục
tiêu của tôi, đâu là khách hàng
tiềm năng của tôi.
Ông ta lấy giọng nói
tiếp:
- Ở khu Plaza này thì khách
hàng mục
tiêu của tôi chiếm khoảng 30% số lượng
người mua sắm, tỉ lệ thành công khoảng
70%. Lượng khách hàng tiềm năng chiếm khoảng
20%, tỉ lệ thành công trên đối
tượng này khoảng 50%. Còn lại 50% số người,
tôi chọn cách là bỏ qua họ, bởi tôi
không có đủ thời gian để tìm vận may của
mình với họ, tức là xin tiền họ.
- Thế ông định nghĩa thế
nào về khách hàng
của ông? - Tôi căn vặn.
- Trước tiên, khách
hàng mục tiêu nhé. Thì những nam thanh niên trẻ
như anh đấy, có thu nhập, nên
tiêu tiền không lưỡng lự. Ngoài ra các đôi
tình nhân cũng nằm trong đối tượng
khách hàng mục tiêu của tôi, họ không thể
mất mặt trước bạn khác phái, vì thế
đành phải ra tay hào phóng. Rồi tôi chọn các
cô gái xinh đẹp đi một mình là
khách hàng tiềm năng, bởi họ rất sợ bị lẽo
đẽo theo, chắc chắn họ chọn cách bỏ
tiền ra cho rảnh nợ. Hai đối tượng
này đều thuộc tầm tuổi 20-30. Nếu tuổi khách
hàng nhỏ quá, họ không có thu nhập,
mà tuổi già hơn, thì họ có thể đã có gia
đình, tiền bạc bị vợ cầm hết rồi. Những
ông chồng đó biết đâu có khi đang âm thầm
tiếc hận rằng không thể ngửa tay ra
xin tiền của tôi ấy chứ!
- Thế thì mỗi ngày
ông xin được bao nhiêu tiền?
- Thứ hai đến
thứ sáu, sẽ kém một chút, khoảng hai trăm
nghìn. Cuối tuần thậm chí có thể 4-500
nghìn.
- Hả? Nhiều vậy sao?
Thấy tôi nghi ngờ, ông ta
tính cho tôi
thấy:
- Tôi cũng khác gì anh, tôi
cũng làm
việc tám giờ vàng ngọc. Buổi sáng từ 11h
đến tối 7h, cuối tuần vẫn đi làm như
thường. Mỗi lần ăn mày một người tôi mất
khoảng 5 giây, trừ đi thời gian tôi đi
lại, di chuyển giữa các mục tiêu, thường một
phút tôi xin được một lần được một
đồng xu 1 nghìn, 8 tiếng tôi xin được 480
đồng một nghìn, rồi tính với tỉ lệ
thành công 60% [(70%+50%)÷2] thì tôi được khoảng
300 nghìn.
Chiến lược ăn mày của tôi là
dứt khoát không đeo bám khách chạy
dọc phố. Nếu xin mà họ không cho, tôi dứt
khoát không bám theo họ. Bởi nếu họ
cho tiền thì đã cho ngay rồi, nếu họ cho vì
bị đeo bám lâu, thì tỉ lệ thành công
cũng nhỏ. Tôi không thể mang thời gian ăn mày
có giới hạn của tôi để đi lãng phí
trên những người khách này, trong khi tôi có
thể xoay ngay
sang mục tiêu bên cạnh.
Trời, tay ăn mày này có đầu óc
quá đi, phân tích như thể giám
đốc kinh doanh hoặc giám đốc tiếp thị vậy.
- Ông nói tiếp đi! - Tôi hào
hứng.
- Có người bảo ăn mày có số
may hay xui, tôi không nghĩ thế. Lấy
ví dụ cho anh nhé, nếu có một thanh niên đẹp
trai và một phụ nữ xinh đẹp đứng
trước cửa shop đồ lót mỹ phẩm, thì anh sẽ
chọn ai để ăn mày?
Tôi ngẫm nghĩ rồi bảo, tôi
không biết.
- Anh nên đi đến xin tiền
anh thanh niên
kia. Vì đứng bên anh ta là một phụ nữ đẹp,
anh ta chẳng lẽ lại không cho ăn mày
tiền. Nhưng nếu anh đi xin cô gái đẹp, cô ta
sẽ giả vờ là ghê sợ anh rồi lánh xa
anh.
Thôi cho anh một ví dụ nữa:
Hôm nọ
đứng ở cửa siêu thị BigC có một cô gái trẻ
tay cầm túi đồ vừa mua từ siêu thị,
một đôi nam nữ yêu nhau đang đứng ăn kem, và
một anh chàng đóng bộ công chức
chỉnh tề, tay xách túi đựng máy tính xách tay.
Tôi chỉ nhìn họ ba giây, sẽ không
ngần ngừ bước thẳng tới mặt cô gái trẻ xin
tiền, cô gái cho tôi hẳn hai đồng xu,
nhưng ngạc nhiên hỏi tôi tại sao chỉ xin tiền
có mỗi cô ta. Tôi trả lời rằng,
cái đôi tình nhân kia đang ăn, họ không tiện
rút ví ra cho tiền, anh kia trông
có vẻ lắm tiền, trông như sếp nhưng vì thế
trên người họ thường không có sẵn
tiền lẻ. Còn cô vừa mua sắm ở siêu thị ra,
cô tất còn ít tiền thừa, tiền lẻ.
Chí lý, tôi càng nghe tay ăn
mày nói càng
tỉnh cả người ra.
- Cho nên tôi bảo rồi,
tri thức quyết định tất cả!
Tôi nghe sếp
tôi nói bao lần câu này, nhưng đây là lần
đầu tôi nghe một thằng ăn mày nói câu
này.
- Ăn mày cũng phải mang tri
thức ra mà
ăn mày. Chứ ngày ngày nằm ệch ra ở xó chợ,
cầu thang lên đường vượt giao lộ, xin
ai cho được tiền? Những người đi qua giao lộ,
chạy qua cổng chợ đều vội vàng
hoặc cồng kềnh, ai ra đấy mà chơi bao giờ, ra
đấy xin chỉ mệt người. Phải trang
bị tri thức cho chính mình, học kiến thức mới
làm người ta thông minh lên, những
người thông minh sẽ không bao giờ ngừng học
hỏi kiến thức mới. Thế kỷ 21 rồi,
bây giờ người ta cần gì, có phải là cần
nhân tài không?
Có lần, có một người cho tôi
hẳn 50 nghìn, nhờ tôi đứng dưới cửa
sổ gào: "Hồng ơi, anh yêu em", gào 100
lần. Tôi tính ra gọi một tiếng mất 5
giây, thời gian cũng tương tự như tôi đi ăn
mày một lần, nhưng lợi nhuận đạt
được chỉ 500 đồng, còn kém đi ăn mày, thế
là tôi từ chối.
Ở đây, nói chung một tay ăn mày
một tháng có thể đi xin được một
nghìn hoặc tám trăm lần. Người nào may mắn
thì cùng lắm đi xin được khoảng hai
nghìn lần. Dân số ở đây khoảng ba triệu, ăn
mày độ chục anh, tức là tôi cứ
khoảng mười nghìn người dân mới ăn mày một
người. Như thế thu nhập của tôi ổn
định, về cơ bản là cho dù kinh tế thế giới
đi lên hay đi xuống, tình hình xin
tiền của tôi vẫn ổn định, không biến động
nhiều.
Trời, tôi phục tay ăn mày này
quá!
- Tôi thường nói tôi là một
thằng ăn mày vui vẻ. Những thằng ăn
mày khác thường vui vì xin được nhiều tiền.
Tôi thường bảo chúng nó là, chúng
mày nhầm rồi. Vì vui vẻ thì mới xin được
nhiều tiền chứ.
Quá chuẩn!
- Ăn mày là nghề
nghiệp của tôi, phải hiểu được niềm vui do
công việc của mình mang lại. Lúc trời
mưa ít người ra phố, những thằng ăn mày khác
đều ủ rũ oán trách hoặc ngủ. Đừng
nên như thế, hãy tranh thủ mà cảm nhận vẻ
đẹp của thành phố. Tối về tôi dắt vợ
và con đi chơi ngắm trời đêm, nhà ba người
nói cười vui vẻ, có lúc đi đường gặp
đồng nghiệp, tôi có khi cũng vứt cho họ một
đồng xu, để thấy họ vui vẻ đi, nhìn
họ như nhìn thấy chính mình.
- Ối ông cũng
có vợ con?
- Vợ tôi ở nhà làm bà nội
trợ,
con tôi đi học. Tôi vay tiền ngân hàng mua một
căn nhà nhỏ ở ngoại thành, trả nợ
dần trong mười năm, vẫn còn sáu năm nữa mới
trả hết. Tôi phải nỗ lực kiếm tiền,
con tôi còn phải học lên đại học, tôi sẽ cho
nó học Quản trị kinh doanh,
Marketing, để con tôi có thể trở thành một
thằng ăn mày xuất sắc hơn bố nó.
Tôi buột miệng:
- Ông ơi, ông có thu nhận tôi
làm đệ tử không?
